گندم پس از تخلیه داخل انبار از طربق الواتور به سمت بوجاری هدایت شده و بعد از گرفتن ضایعات مجددا به داخل سیلوهای گندم رفته و این فرآیند بار دیگر تکرار می شود پس از بوجاری , گندم به داخل شن گیر می رود تا سنگ, خاک و پوسته های اضافی آن جدا شود و سپس به داخل دستگاه هم وزن اتومات رفته تا گندم نم زده شود. گندم های نم زده ۱۴ تا ۲۴ ساعت خوابانده می شوند و پس از فرآیند خواب به درون والس برای آسیاب شدن می روند تا سبوس گندم از مغز آن جدا شود . در نهایت آرد تولیدی از طریق دستگاه بلوئر در داخل سیلو ذخیره می شود .
ذخیره آرد در سیلو
ظرفیت سیلوهای ذخیره آرد در حدود ۲۴۰۰ تنمیباشد که آردتهیه شده درسیلوهابه مدت ۴۸ ساعت باقیمیماند تا کیفیت مطلوب خود را بدست آورد.
نمونه برداری
در کارخانههای تولید آرد به منظور حصول اطمینان از کیفیت و مرغوبیت آرد، محصول نهایی را نمونه برداریمیکنند و نمونه را به واحد کنترل کیفیت انتقالمیدهند تا آزمایشات لازم بر روی آن صورت بگیرد. در این مرحله واحدکنترل کیفی برروی نمونه آردآزمایشاتی نظیرشیمیایی ومیکروبی انجاممیدهد که شامل رطوبت،پروتئین،اسیدیته،PH،گلوتن، خاکستر، خاکسترغیرمحلول دراسید، دانه بندی و آزمایش غنی سازی آرد می باشد.
آزمایش رطوبت به منظور مطابقت آرد تولیدی بااستانداردملی شماره ۱ – ۱۰۳ انجاممیشود. اگر رطوبت محصول بالاترازحدمجازباشد، پس از مدتی آرد دچار کپک زدگی وکلوخه شدنمیشود. آزمون گلوتن،جهت کسب اطمینان ازکیفیت آردتولیدی جهت مصرف وتهیه خمیرمناسب صورتمیگیرد. اگر گلوتن آردپایین ترازحدمجازباشد، موجب پاره شدن خمیرمیشود.
آزمونPHبر روی آرد، میزان اسیدی وقلیایی بودن آن را معینمیکند براساس این استاندارد ملی میزان PH نباید از ۵/۶ -۶/۵کمترویابیشتر شود. آزمون خاکستر به منظورتعیین میزان موادآلی ومعدنی موجوددرآرد صورتمیگیرد.آزمایش خاکسترغیرمحلول دراسید،میزان شن وماسه موجوددرآرد و آزمایش اسیدیته، کهنگی آردتولیدی را تعیین می کند.آزمایش پروتئین مشخص کننده میزان پروتئین موجوددرآردبراساس استانداردملی خواهد بود.مهمترین آزمونی که بر روی آردها انجاممیشود، آزمایشSPOT TESTیاغنی سازی است.
آرد به عنوان یکی از محصولات غذایی است که نقش مهمی را در سبد غذایی خانوادهها ایفامیکند. آرد ماده ای پودری است که ازدانه غلات یاسایرموادنشاسته ای تهیهمیشود. عموماً آنچه به عنوان آرددر نزد ما شناخته شده تر است، آرد گندممیباشد. در کنار آن، آردهای ذرت، نخود، جو، برنج، گندم سیاه و … نیز تهیهمیشود. مهمترین عنصر آرد را نشاسته تشکیلمیدهد که زیر مجموعه هیدرات کربن محسوبمیشود. آرد گندم عمومابرای تهیه نان و پاستا مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین به دلیل خواص منحصر به فرد آن، مصارف متعددی دارد. چندین مورد از انواع آرد در کارخانه عبارتند از :
آرد نول که ازقسمت مرکزی آندروسپرم تهیه میشود.
ارد ستاره که ازاندوسپرم ومقداری ازپوسته تهیه میگردد.
آردتافتون ولواش که که ازآندروسپرم بدست میآید.
آردماکارونیکه معمولا ازنوعی گندم به نام «دروم»تهیه میشود.
مهمترین ترکیب خمیر آرد و همچنین مهمترین ترکیب نان خمیر است. در حقیقت آرد به پودر یا ذراتی گفته می شود که از خرد کردن و آسیاب کردن دانه های نشاسته ای، غلات، ریشه های زیر زمینی و حبوبات به دست می آید. اگرچه امروزه انواع نان از آردهای مختلف از جمله جو، چاودار، ذرت و … تهیه میشوند اما ترجیحا آرد گندم برای تولید نان در بسیاری از فرهنگ ها مورد استفاده قرار می گیرد و منظور از آرد در دستورالعمل های غذایی بدون عنوان نوع آن، آرد گندم می باشد. زیرا آرد سایر غلات یا فاقد گلوتن هستند یا آنکه گلوتن موجود در آن ها بسیار ناچیز می باشد. مهمترین ویژگیهای آرد که می تواند بر روی عمل آوری خمیر و پخت نان و در نهایت کیفیت نان تولیدی اثز گذار باشد عبارتند از: میزان پروتئین آن، میزان خاکستر و اندازه ذرات آن.
واحدهای آرد سازی اصطلاحا اخیرا والسی موجود را در طرحهایرهق متنوعی ارائه کرده اند که با نامهای معروف به کمپکت شناخته شده اند . برای روشن شدن اذهان عموم سعی می شود تقسیم بندی و سپس مقایسه ای بین طرحهای مورد ًبحث انجام گیرد . مدیران با سابقه کارخانه های آرد سازی کاملا خواهد آمد ًبا مفاهیم مورد بحث آشنا هستند و مطالبی که ذیلا می خواهند گام در این عرصه ً برای کسانی است که جدیداًعموما بگذارند :
۱ . طرح ساختمان طبقاتی
معروف ترین و متداولترین طرح فروش کارخانه تولید آرد است که ماشین آلات در ساختمان چند طبقه اسکلت فلزی یا بتنی به طور معمول در چهار , پنج و یا شش طبقه قرار می گیرد و بین آنها بر اساس طراحی انجام شده لوله کشی و ارتباطات برقرار می شود.
۲ . طرح داخل سوله
در این طرح که در واقع برداشت از طرح طبقاتی است ماشین آلات روی اسکلتهای فلزی نصب می شوند و طرح در داخل یک سوله اجرا می شود .
۳ . طرح یک طبقه ( افقی )
در این طرح که باز در داخل سوله انجام می شود ماشین آلات در طبقات قرار نمی گیرند و مجموعه ماشینها روی کف سالن نصب می شوند .
۴ . کمپکت ( داخل کانتینر )
در این طرح که مشابهت زیادی با طرح داخل سوله دارد ماشین آلات روی شاسی های فلزی و به صورت مجموعه های از قبل نصب در واحد های حدود ۲۰ تنی ارائه می شوند.
چند نکته:
برای تهیه نان های خانگی از آرد بادام های نول موجود در بازار استفاده کنید ، البته آرد تهیه شده از نانوایی ها هم خوب است ولی ممکن است کمی در تهیه خمیر با مشکل مواجه شوید. مخصوصا اگر می خواهید نانهای حجیم تهیه کنید، چون مدت زمان استراحت خمیرهای تهیه شده از آرد های با سبوس بیشتر طولانی تر است و ممکن است مشکل ساز باشد.
قبل از استفاده حتما آن را الک کنید.
آرد در دمای اتاق باشد.
از آرد مانده و رطوبت کشیده استفاده نکنید.
آرد را فقط تا حدی به کار ببرید که خمیر به دست نچسبد.
به جز مباحث فوق یکی از پارامترهای دیگر برای مقایسه طرحهای مختلف استقبال مشتریان از این طرحهاست . در داخل کشور تعداد معدودی طرحهای به اصطلاح کمپکت اجراء شده که اغلب نا موفق می باشند و اکثر کارخانه های آرد سازی در طرحهای ساختمانی و طبقاتی اجراء شده اند و شرکتهای معتبر تولید کننده ماشین آلات و طراح کارخانه های آرد سازی در دنیا نیز گرایش به این سمت دارند . کارخانه های به اصطلاح کمپکت برای مواردی طراحی شده است که نوع آرد تولیدی ویژگیهای خاص ندارد و کارخانه دار نمی خواهد در عرصه رقابت با سایر کارخانه ها وارد شود و نیازی نمی بیند که به درخواست مشتری جهت دانه بندی و درصد سبوس گیری و غیره خط تولید قابل تنظیم داشته باشد و در یک کلام تنوع در آردهای استحصالی وجود ندارد و هدف تولید نوعی آرد برای نانوایی است . سرعت در نصب ماشین آلات و راه اندازی به نسبت زود هنگام از مزایای این طرحها به نسبت طرحهای ساختمانی و طبقاتی است و این مزیت در مقابل غیر قابل انعطاف بودن خط تولید و کیفیت به نسبت پایین آردهای استحصالی مزیتی نیست که در بازار به شدت ًرقابتی کشور پاسخگوی سرمایه گذار باشد . طرحهای اصطلاحا کمپکت برای موارد خاص مثل طرحهای بزرگ دولتی برای توسعه کارخانه های آرد در کنار مزارع گندم و کاهش هزینه های حمل و یا شرایط جنگی و یا حوادث غیر مترقبه طبیعی مثل سیل و زلزله و غیره و موارد مشابه طراحی شده اند و برای شرایط رقابتی موجود در کشور که تعداد کارخانه های آرد نزدیک به دو برابر ظرفیت مورد و رقابتی است سرمایه گذاری در ّنیاز می باشد و وضعیت بسیار حاد این طرحها دور ریختن پول و انرژی و زمان است . لازم به ذکر است در برخی طرحها, سازندگان معتبر ماشین آلات و طراحان کارخانه های آرد سازی شناخته شده جهانی در واقع طرح ساختمانهای طبقاتی را در طبقات اسکلت فلزی زیر سوله اجرا کرده اند که بسیار به طرحهای ساختمانی طبقاتی شبیه است و برای ظرفیتهای پایین طراحی شده است . این طرحها نیز با وجود داشتن اعتباری نزدیک به طرحهای ساختمانی طبقاتی برخی مشکلات مهم مطرح شده در متن نوشتار فوق را دارا می باشند با توجه به قیمتهای ارائه شده مزیت ارزان بودن را نیز ًو ضمنا ندارند . به طور کلی اگر کار ساختمان سازی و ماشین سازی و نصب مکانیکال و الکتریکال تابع مدیریتی منسجم و قوی برنامه ریزی شود می توان مجموعه مزایای طرحهای به اصطلاح کمپکت را در اجراء طراحهای ساختمانی طبقاتی نیز ملحوظ نمود . در خاتمه لازم به ذکر است که برای طراحان و سازندگان معتبر ماشین آلات آرد سازی اجرای تمامی طرحهای یاد شده فوق عملی است و در واقع ماشین آلات مصرف شده در این طرحها شباهت بسیاری با یکدیگر دارد و شاید بتوان گفت ماشین آلات یکی است و تفاوت عمده در دیاگرام طراحی شده برای آسیاب و نحوه چینش ماشین آلات کلی خط تولید می باشد .